پێزانین سه‌باره‌ت سنوورێ جوگرافیێ ئه‌ڤێ هه‌رێمێ هێشتا د شێلینه‌، چونكى یا دیاره‌ كو د ده‌مێ نوكه‌دا ناڤێ جه‌زیرا فوراتی بۆ ئه‌وان ئه‌ردان بكارهاتییه‌ ئه‌وێن دكه‌ڤنه‌ دناڤبه‌را پارێزگه‌ها نه‌ینه‌وا یا عێراقی و پارێزگه‌ها حه‌سه‌كه‌ یا سوورى، لێ ژلایێ مێژووییڤه‌ ئه‌ڤ هه‌رێمه‌ زور به‌رفره‌هتره‌، هه‌ر ژ كنارێ ڕۆژهه‌لاتێ ڕووبارێ فورات و ب شێوه‌یه‌كێ ده‌ستنیشانكرى ژ ده‌ڤه‌را (كوبانى) ل سه‌ر سنورێ سوریا- توركیا ل ڕۆژهه‌لاتێ ده‌ڤه‌را (ئه‌لبوكه‌مال) ل سه‌ر سنوورێ سوریا- عراق، و دناڤ ئاخا عێراقێدا هه‌ر ژ ده‌ڤه‌ا (عانه‌) ل باشوورى بۆ لایێ باكوورى و پارێزگه‌هێن نه‌ینه‌وا، سه‌لاحه‌ددین، دهوك و پارچه‌یه‌ك ژ هه‌ولێرێ ب خوه‌ڤه‌ دگریت، و سه‌باره‌ت سنوورێ ئه‌وێ یێ ل باكوورى ده‌ڤه‌رێن شه‌رنه‌خ هه‌تا جزیرا بوتان و حه‌سه‌نكه‌یفا و سێرت باتمان و ماردین و ئه‌لعه‌زیز و دیاربه‌كر و ئورفه‌ هه‌تا دگه‌هیته‌ سنورێ توركیا ل گه‌ل سوریا ل كنارێ ڕۆژهه‌لاتێ ڕووبارێ فورات.

ئه‌گه‌ر ب چاڤه‌كێ ڕۆنتر به‌رێخوه‌ بده‌ینه‌ ده‌ڤه‌رێ دێ فره‌ڕه‌نگیا نفشى، نه‌ته‌وه‌یی و ئایینی یا هه‌رێما جه‌زیرا فوراتی دیار بیت، ئانكو گه‌له‌ك ملله‌ت ل ئه‌ڤێ ده‌ڤه‌رێ ئاكنجی بووینه‌ وه‌ك: كورد، عه‌ره‌ب، سریان، كوردێن ئێزدی، ئاشورى، كلدان، ئه‌رمه‌ن، توركمان، هه‌روه‌سا خه‌لكێ ئه‌وێ ل سه‌ر چه‌ندین ئایینان دابه‌ش بووینه‌ وه‌ك: ئیسلام، مه‌سیحی، جوهی، ئێزدی ب هه‌مى مه‌زهه‌ب و بۆچوونێن خوه‌ڤه‌. له‌ورا دێ جیاوازیه‌كا مه‌زن ژلایێ نه‌ته‌وه‌یی و زمانى و ئایینیڤه‌ د ناڤ ئاكنجییێن ئه‌ڤێ هه‌رێمێدا بینین، و سه‌ره‌راى هنده‌ك نه‌خوه‌شیێن مێژوویی لێ خه‌لكێ هه‌رێما جه‌زیره‌ وه‌سا ل گه‌ل هه‌ڤدو ژیاینه‌ هه‌روه‌ك ئه‌و هه‌مى خودان ئێك ڕه‌نگ، و نفش و ئایین.